27 მარტს, 82 წლის ასაკში ედრიენ რიჩი გარდაიცვალა. ქართულ ფემინისტურ და ლესბოსურ თემში ამ სიახლემ დიდი გამოხმაურება არ ჰპოვა, რაც გასაგებიცაა – რიჩს ჩვენთან არც როგორც თეორეტიკოსს და არც როგორც პოეტს არ იცნობენ.
მე ვიცნობ. არა იმდენად, რამდენადაც ვისურვებდი, მაგრამ მაინც.
ბალტიმორში 1929 წელს დაბადებული ედრიენი ადრეული ასაკიდანვე ლიტერატურით, პოეზიითა და ხელოვნებით იყო დაინტერესებული. 1953 წელს ის ცოლად გაყვა ჰარვარდის პროფესორს, ალფრედ ჰასკელ კონრადს, როგორც თვითონ ამობობდა ნაწილობრივ ოჯახიდან თავის დასაღწევად და ნაწილობრივ იმიტომ,რომ სურდა სრულად გამოეცადა ის, რაც ქალურ ბედნიერებად მიაჩნდა.
60–იან წლებში რიჩმა დაიწყო ქალის იდენტობაზე წერა და მას შემდეგ, რაც 1966 წელს მისი ოჯახი ნიუ იორკში გადასახლდა, იგი აქტიურად ჩაერთო ფემინისტურ მოძრაობაში... ჩაერთო იმდენად, რომ საკუთარ სახლში "შავი პანტერების" შეკრებებსაც კი მასპინძლობდა. კონრადი თვლიდან, რომ ედრიენი ჭკუიდან შეიშალა და 70–იანებში წყვილი დაშორდა. ცოტა ხნის შემდეგ ალფრედ კონრადმა თავი მოიკლა (მანქანით გავიდა ტყეში და ტყვია დაიხალა.)
1976 წელს დაიწყო ედრიენ რიჩისა და იამაიკური წარმოშობის ამერიკელი ავტორის, მიშელ კლიფის ხანგრძლივი ურთიერთობა. წყვილი 1999 წლამდე ერთად ცხოვრობდა კალიფორნიაში.
ედრიენ რიჩისთვის ლესბოსელობა არა მხოლოდ სექსუალური იდენტობა, არამედ პოლიტიკური იდენტობაცაა. 1978 წელს გამოცემული "The Dream Of Common Language" რიჩის შემოქმედებაში ლესბოსური სექსუალობის შესახებ პირველი ნამუშევარია.
"No one has imagined us. We want to live like trees,
sycamores blazing through the sulfuric air,
dappled with scars, still exuberantly budding,
our animal passion rooted in the city."
თუმცა ესე, რომლითაც რიჩი მე გავიცანი, 1980 წელს დაწერილი "Compulsory Heterosexuality and Lesbian Existence" (სავალდებულო ჰეტეროსექსუალობა და ლესბოსური არსებობა) გახლდათ. ამ ესემ, რომლის ქართულ თარგმანსაც ხვალიდან დავიწყებ (ეს ხომ ერთადერთი ტრიბუტია, რომელიც შემიძლია მივუძღვნა), პირველად დამაფიქრა ქალთა სოლიდარობაზე (მათი სექსუალობის მიუხედავად), როგორც პოლიტიკურ და სოციალურ ლესბოსელობაზე, ან ლესბოსურ კონტინუუმზე,როგორც მას თავად ავტორი ეძახის.
მე ვიცნობ. არა იმდენად, რამდენადაც ვისურვებდი, მაგრამ მაინც.
ბალტიმორში 1929 წელს დაბადებული ედრიენი ადრეული ასაკიდანვე ლიტერატურით, პოეზიითა და ხელოვნებით იყო დაინტერესებული. 1953 წელს ის ცოლად გაყვა ჰარვარდის პროფესორს, ალფრედ ჰასკელ კონრადს, როგორც თვითონ ამობობდა ნაწილობრივ ოჯახიდან თავის დასაღწევად და ნაწილობრივ იმიტომ,რომ სურდა სრულად გამოეცადა ის, რაც ქალურ ბედნიერებად მიაჩნდა.
60–იან წლებში რიჩმა დაიწყო ქალის იდენტობაზე წერა და მას შემდეგ, რაც 1966 წელს მისი ოჯახი ნიუ იორკში გადასახლდა, იგი აქტიურად ჩაერთო ფემინისტურ მოძრაობაში... ჩაერთო იმდენად, რომ საკუთარ სახლში "შავი პანტერების" შეკრებებსაც კი მასპინძლობდა. კონრადი თვლიდან, რომ ედრიენი ჭკუიდან შეიშალა და 70–იანებში წყვილი დაშორდა. ცოტა ხნის შემდეგ ალფრედ კონრადმა თავი მოიკლა (მანქანით გავიდა ტყეში და ტყვია დაიხალა.)
1976 წელს დაიწყო ედრიენ რიჩისა და იამაიკური წარმოშობის ამერიკელი ავტორის, მიშელ კლიფის ხანგრძლივი ურთიერთობა. წყვილი 1999 წლამდე ერთად ცხოვრობდა კალიფორნიაში.
ედრიენ რიჩისთვის ლესბოსელობა არა მხოლოდ სექსუალური იდენტობა, არამედ პოლიტიკური იდენტობაცაა. 1978 წელს გამოცემული "The Dream Of Common Language" რიჩის შემოქმედებაში ლესბოსური სექსუალობის შესახებ პირველი ნამუშევარია.
"No one has imagined us. We want to live like trees,
sycamores blazing through the sulfuric air,
dappled with scars, still exuberantly budding,
our animal passion rooted in the city."
(Twenty-one Love Poems, I)
"I wake up in your bed. I know I have been dreaming.
Much earlier, the alarm broke us from each other,
you’ve been at your desk for hours. I know what I dreamed:
our friend the poet comes into my room
where I’ve been writing for days,
drafts, carbons, poems are scattered everywhere,
and I want to show her one poem
which is the poem of my life. But I hesitate,
and wake. You’ve kissed my hair
to wake me. I dreamed you were a poem,
I say, a poem I wanted to show someone…
and I laugh and fall dreaming again
of the desire to show you to everyone I love,
to move openly together
in the pull of gravity, which is not simple,
which carries the feathered grass a long way down the upbreathing air."
(Twenty-one Love Poems, II)
თუმცა ესე, რომლითაც რიჩი მე გავიცანი, 1980 წელს დაწერილი "Compulsory Heterosexuality and Lesbian Existence" (სავალდებულო ჰეტეროსექსუალობა და ლესბოსური არსებობა) გახლდათ. ამ ესემ, რომლის ქართულ თარგმანსაც ხვალიდან დავიწყებ (ეს ხომ ერთადერთი ტრიბუტია, რომელიც შემიძლია მივუძღვნა), პირველად დამაფიქრა ქალთა სოლიდარობაზე (მათი სექსუალობის მიუხედავად), როგორც პოლიტიკურ და სოციალურ ლესბოსელობაზე, ან ლესბოსურ კონტინუუმზე,როგორც მას თავად ავტორი ეძახის.
სანამ ქართული თარგმანი იქნება, გირჩევთ ვისაც შეგიძლიათ ინგლისურად წაიკითხოთ და იმედია ისეთივე შთაბეჭდილებას მოახდენს, როგორც ჩემზე.
"The only real love I have ever felt
was for children and other women
everything else was lust, pity,
self-hatred, pity, lust "
was for children and other women
everything else was lust, pity,
self-hatred, pity, lust "
("The Phenomenology of Anger" (Diving into the Wreck) )
Comments
Post a Comment